Çciclopédia:1000 artigos bitales
Hai un grande númaro de Çciclopédias, uas son mui grandes, outras mui pequeinhas, mas todas dében tener alguns artigos eissenciales a ua anciclopédia.
Esta ye ua lista de ls 1.000 artigos eissenciales an lhéngua mirandesa. Nesta fase enicial de l porjeto, ls sfuorços dében-se centrar percipalmente na eilaboraçon de ls artigos lhistados ambaixo.
Nota: La sigla (pt) andica l'artigo eiquibalente an pertués.
BiografiesEditar
OutoresEditar
- Baltasar Lopes da Silva
- Dante Alighieri
- Eça de Queirós
- Edgar Allan Poe
- Fernando Pessoa
- Fiódor Dostoiévski
- Franz Kafka
- Gil Vicente
- Houmero
- Armanos Grimn
- James Joyce
- Jean-Paul Sartre
- Johann Wolfgang von Goethe
- Liev Tolstói
- Luís Vaz de Camões
- Machado de Assis
- Mark Twain
- Miguel de Cervantes
- Molière
- Sófocles
- Stendhal
- William Shakespeare
- Victor Hugo
- Bergílio
ArtistasEditar
- Albrecht Durer
- Aleijadinho
- Claude Monet
- Diego Velázquez
- Francisco de Goya
- Henri Matisse
- Jackson Pollock
- Jasper Johns (pt)
- Leonardo da Vinci
- Katsushika Hokusai
- Max Ernst
- Miguel Ángelo
- Pablo Picasso
- Paul Cézanne (pt)
- Rafael (pt)
- Rembrandt (pt)
- Salvador Dalí (pt)
- Vincent van Gogh
Cumpositores i músicosEditar
- Antonio Vivaldi
- Cesária Évora
- Claude Debussy (pt)
- Elvis Presley
- Frédéric Chopin (pt)
- Heitor Villa-Lobos (pt)
- Johann Sebastian Bach
- Joseph Haydn (pt)
- Ludwig van Beethoven
- Maurice Ravel (pt)
- Richard Wagner (pt)
- The Beatles
- Vinicius de Moraes
- Wolfgang Amadeus Mozart
SploradoresEditar
- Afonso de Albuquerque
- Bartolomeu Dias
- Cristóvão Colombo
- Diogo Cão (pt)
- Edmund Hillary (pt)
- Fernando Cortez (pt)
- Fernon de Magalhanes
- Francis Drake (pt)
- Gil Eanes (pt)
- Hermenegildo Capelo (pt)
- Jacques Cartier (pt)
- James Cook (pt)
- Jehuda Cresques (pt)
- João Gonçalves Zarco (pt)
- João Rodrigues Cabrilho (pt)
- Marco Polo (pt)
- Pedro Álvares Cabral
- Pêro da Covilhã (pt)
- Roald Amundsen
- Roberto Ivens (pt)
- Serpa Pinto (pt)
- Vasco da Gama
- Zheng He
Ambentores i cientistasEditar
- Avicena
- Albert Einstein
- Albert Sabin
- Antoine Lavoisier
- Auguste i Louis Lumière (pt)
- Armanos Wright
- Bill Gates (pt)
- Carolus Linnaeus (pt)
- Charles Darwin
- Egas Moniz (pt)
- Galileu Galilei
- Gutenberg (pt)
- Henry Ford (pt)
- Isaac Newton
- Nicolau Copérnico
- Pedro Nunes (pt)
- Santos Dumont (pt)
- Ricardo Jorge (pt)
- Thomas Edison (pt)
Matemáticos i físicosEditar
- Alan Turing
- Al-Khwarizmi (pt)
- Arquimedes
- Bernhard Riemann
- Blaise Pascal
- Carl Friedrich Gauss
- David Hilbert
- Diofanto de Alexandrie
- Ouclides
- G. H. Hardy (pt)
- Gottfried Leibniz (pt)
- Henri Poincaré (pt)
- Isaac Newton
- Jean-Baptiste Joseph Fourier (pt)
- Kurt Gödel (pt)
- Leonhard Euler (pt)
- Leonardo Fibonacci
- Nikolai Ivanovich Lobachevsky (pt)
- Pierre de Fermat (pt)
- Pierre Simon Laplace (pt)
- Pitágoras (pt)
- Srinivasa Ramanujan (pt)
- Vladimir Arnold (pt)
Filósofos i cientistas socialesEditar
- Adam Smith (pt)
- Agostico de Hipona (pt)
- Aristóteles
- Arthur Schopenhauer (pt)
- Averróis (pt)
- Bento de Núrsia (pt)
- Cunfúcio (pt)
- Fracisco de Assis (pt)
- Friedrich Nietzsche
- Heiródoto (pt)
- Heipócrates (pt)
- Ibn Khaldun (pt)
- Immanuel Kant (pt)
- Jean-Jacques Rousseau (pt)
- Karl Marx
- Martin Luther King (pt)
- Max Weber (pt)
- Nicolau Maquiavel (pt)
- René Descartes
- Rosa Luxemburgo (pt)
- Platon (pt)
- Sigmund Freud (pt)
- Sócrates (pt)
- Søren Kierkegaard (pt)
- Sun Tzu
- Tales de Mileto (pt)
- Tomás de Aquino (pt)
- Voltaire (pt)
Políticos i líderes stóricosEditar
- Adolf Hitler (pt)
- Akbar
- Alxandre, l Grande
- Anrique VIII de Anglaterra (pt)
- Benito Mussolini (pt)
- Bitória de l Reino Ounido (pt)
- Buda
- Carlos I de Spanha
- Carlos Magno
- César Augusto (pt)
- Charles de Gaulle
- Cleópatra
- Custantino I
- Deniç de Pertual
- Felipe II de Spanha (pt)
- Fracisco Fernando de la Áustria-Hungrie (pt)
- Franklin Delano Roosevelt (pt)
- Gengis Khan (pt)
- Guelherme I de Anglaterra (pt)
- Guelherme II de la Almanha (pt)
- Harry Truman (pt)
- Hirohito
- Hugo Capeto
- Inácio de Loyola
- Jan Hus
- Juan Calbino (pt)
- Juan II de Pertual
- Josef Staline
- Júlio César (pt)
- Juscelino Kubitschek (pt)
- Kemal Ataturk (pt)
- Kwame Nkrumah (pt)
- Lenine (pt)
- Leon Trótski (pt)
- Lhuís XIV de Fráncia (pt)
- Mahatma Gandhi (pt)
- Mao Tse-tung (pt)
- Marqués de Pombal (pt)
- Martino Lutero (pt)
- Napoleon Bonaparte (pt)
- Oliver Cromwell (pt)
- Otto von Bismarck (pt)
- Pedro I de la Rússia (pt)
- Pol Pot
- Ricardo I de Anglaterra (pt)
- Sabel I de Anglaterra (pt)
- Saladino
- Shaka Zulu (pt)
- Simón Bolívar (pt)
- Touro Sentado (pt)
- Winston Churchill (pt)
Rebolucionários i atibistasEditar
StóriaEditar
Pré-stória (pt) la la Eidade MédiaEditar
- Ampério Bizantino
- Ampério Outomano
- Ampério Romano
- Anquesiçon spanhola
- Antigo Eigito
- Antigos macedónios
- Arqueologie
- Astecas
- Bikings
- Ceblizaçon de l Bal de l Ando
- Ceblizaçon maia
- Cruzada
- Eidade de l Bronze
- Eidade de l Fierro
- Eidade de la Piedra
- Grande Cisma de l Ouriente
- Grécia Antiga
- Peste negra
- Roma Antiga
- Sacro Ampério Romano-Germánico
- Stória de la China
- Stória de la quelonizaçon de las Américas
- Suméria
Renacença a la Era AndustrialEditar
- Ampério británico
- Ampério pertués
- Eiluminismo
- Grande Depresson
- Guerra Cebil Amaricana
- Guerra Cebil Anglesa
- Guerra Cebil Chinesa
- Guerra Cebil Russa
- Guerra Cebil Spanhola
- Guerra de l Afeganistan
- Guerra de l Bietname
- Guerra de l Golfo
- Guerra Franco-Prussiana
- Guerra Frie
- Guerras Napoleónicas
- Partilha de la África
- Purmeira Guerra Mundial
- Reboluçon Amaricana de 1776
- Reboluçon Andustrial
- Reboluçon científica
- Reboluçon Francesa
- Reboluçon Russa de 1917
- Reforma Protestante
- Renacimiento
- Segunda Guerra Mundial
- Stória de l Japon
- Stória de la África
- Stória de la Índia
- Stória de la Rússia
De l países de léngua PertuesaEditar
GeografieEditar
Cuntinentes i regionesEditar
- África
- América de l Norte
- América de l Sul
- América Latina
- América
- Antártica
- Ásia
- Médio Ouriente
- Ouceanie
- Ouropa
HeidrografieEditar
- Ilha
- Lago
- Mar (pt)
- Ouceano
- Riu
- Riu Amazonas
- Riu Cábado (pt)
- Riu Danúbio (pt)
- Riu Douro
- Riu Guadiana (pt)
- Riu Minho (pt)
- Riu Mississipi
- Riu Mundego (pt)
- Riu Nilo
- Riu Reno (pt)
- Riu Sado (pt)
- Riu Teijo (pt)
- Riu Tua (pt)
- Riu Bouga (pt)
- Riu Zézere (pt)
PaíçEditar
- África de l Sul (pt)
- Almanha (pt)
- Andonésia (pt)
- Angola
- Brasil
- Cabo Berde
- Canadá (pt)
- República Popular de la China
- Coreia de l Sul (pt)
- Eiran (pt)
- Eisrael
- Eitália (pt)
- Stados Ounidos
- Felipinas (pt)
- Fráncia
- Grécia (pt)
- Guiné-Bissau
- Índia
- Eirlanda (pt)
- Japon
- Marrocos (pt)
- México
- Moçambique
- Nigéria (pt)
- Nuoba Zelándia (pt)
- Oustrália
- Houlanda (pt)
- Paquiston (pt)
- Pertual
- Polónia (pt)
- Reino Ounido (pt)
- Rússia
- San Tomé i Príncepe
- Spanha
- Timor-Lheste
- Turquie (pt)
Grandes cidadesEditar
- Atenas
- Bagdade
- Bangalore
- Banguecoque
- Barcelona (pt)
- Belo Horizonte (pt)
- Benguela
- Berlin
- Bissau
- Bogotá
- Bombain (pt)
- Brasília (pt)
- Bruxelas (pt)
- Buenos Aires
- Cairo
- Calcutá (pt)
- Caracas
- Cidade de l México (pt)
- Daca (pt)
- Díli (pt)
- Goa
- Hong Kong (pt)
- Istambul (pt)
- Jacarta
- Jarusalen
- Kinshasa (pt)
- Lagos
- Lima
- Lisboua
- Londres
- Los Angeles (pt)
- Luanda
- Macau
- Madrid (pt)
- Manaus
- Manila
- Maputo
- Meca
- Moscobo (pt)
- Nuoba Deli (pt)
- Nuoba Iorque
- Ousaca
- Paris
- Pequin (pt)
- Porto
- Praia (pt)
- Riu de Janeiro (pt)
- Roma
- San Paulo
- San Petersburgo (pt)
- San Tomé (pt)
- Seul (pt)
- Tóquio
- Washington (pt)
- Xangai
Eibentos naturalesEditar
- Abalanxa
- Anchente
- Ciclone tropical (pt)
- Eirupçon bulcánica (pt)
- Seca
- Terramoto
- Tornado (pt)
- Tsunami (pt)
Marabilhas NaturalesEditar
SociadadeEditar
- Apartheid
- Ciéncias sociales (pt)
- Dreito
- Família (pt)
- Adulto
- Casamiento (pt)
- Nino (pt)
- Recén-nacido (pt)
- Melitar
- Racismo
- Seisismo
- Sociadade
Cumportamiento i Questones socialesEditar
- Eimoçon
- Mente
- Cuncéncia (pt)
- Pensamiento (pt)
- Suonho (drumir) (pt)
- Sexo (pt)
- Zambolbimiento sustentable (pt)
- Dreitos houmanos (pt)
- Libardade (pt)
- Pena de muorte (pt)
- Scrabatura (pt)
- Paç
- Guerra
PolíticaEditar
- Amperialismo
- Anarquismo
- Antiglobalizaçon
- Capitalismo
- Çquelonizaçon
- Democracie
- Diplomacie
- Ditadura
- Fame
- Fascismo
- Femenismo
- Globalizaçon
- Gobierno
- Liberalismo
- Monarquie
- Nacionalismo
- Quemunismo
- República
- Socialismo
- Stado
- Teocracie
Ourganizaçones i Tratados AnternacionalesEditar
- ASEAN (pt)
- Comité Anternacional de la Cruç Burmeilha (pt)
- Cumbençones de Genebra
- Cunselho de la Ouropa
- Interpol
- Liga Árabe
- Ounion Africana
- Ounion Ouropeia
- OTAN-NATO (pt)
- Ourganizaçon de las Naciones Ounidas (pt)
- OPEP (pt)
- Ourganizaçon de ls Stados Amaricanos (pt)
- OCDE (pt)
- Ourganizaçon para la Sigurança i Coperaçon na Ouropa (pt)
- Prémio Nobel (pt)
- Quemunidade de ls Países de Léngua Pertuesa
Eiquenomie i negóciosEditar
- Admenistraçon
- Agricultura
- Moneda (pt)
- Dólar amaricano (pt)
- Iene (pt)
- Kwanza (pt)
- Libra sterlina (pt)
- Metical (pt)
- Ouro (moneda)
- Pataca (pt)
- Rial (pt)
- Scudo caboberdiano (pt)
- Yuan (pt)
CulturaEditar
Eidiomas (pt) i LiteraturaEditar
- Abc (pt)
- Remanse (pt)
- Poesie (pt)
- Lhénguas specíficas
- Lhéngua almana
- Lhéngua andonésia (pt)
- Lhéngua anglesa (pt)
- Lhéngua árabe (pt)
- Lhéngua castelhana (lhéngua spanhola) (pt)
- Lhéngua chinesa (pt)
- Lhéngua francesa (pt)
- Lhéngua hindi (pt)
- Lhéngua japonesa (pt)
- Lhatin (pt)
- Lhéngua mirandesa
- Lhéngua panjabi (pt)
- Lhéngua pertuesa
- Lhéngua russa (pt)
- Sánscrito (pt)
- Speranto
ArquiteturaEditar
- Abadie
- Arco (pt)
- Prédio (pt)
- Castielho (pt)
- Catedral (pt)
- Cúpula (pt)
- Puonte (pt)
- Custruçones specíficas
- Álvaro Siza Vieira (pt)
- Óscar Niemeyer (pt)
MúsicaEditar
- Música barroca
- Música clássica (pt)
- Jazz (pt)
- Música pop (pt)
- Rock and roll (pt)
Lhazer (pt)Editar
ÇportoEditar
- Atletismo
- Nataçon
- Fórmula 1
- Beisebol (pt)
- Basquetebol (pt)
- Boxe (pt)
- Bola (pt)
- Jogos Oulímpicos (pt)
- Ráguebi (pt)
- Ténis (pt)
ReligionEditar
Religiones specíficasEditar
- Fé Bahá'í
- Budismo
- Crestianismo
- Cunfucionismo
- Hinduísmo
- Eislan
- Jainismo
- Judaísmo
- Xintoísmo
- Sikhismo
- Taoísmo
- Zoroastrismo
- Bodun
- Ateísmo
- Agnosticismo
- Fundamentalismo religioso
- Panenteísmo
- Panteísmo
- Trascendentalismo
Cunceitos Básicos i FilosofieEditar
- Ser houmano (pt)
- Animal
- Begetal (pt)
- Mineral
- Beleza (pt)
- Lhibre-arbítrio (pt)
- Coincimiento
- Eipistemologie (pt)
- Sprito (pt)
- Stética (pt)
- Ética
- Houmanismo (pt)
- Lógica
- Metafísica
- Moralidade (pt)
- Rialidade (pt)
- Semiótica (pt)
- Toleráncia (pt)
- Berdade (pt)
Die a DieEditar
CiénciaEditar
BiologieEditar
- Anatomie
- Cérebro (pt)
- Apareilho digestibo (pt)
- Coraçon (pt)
- Pulmon (pt)
- Scaleto houmano (pt)
- Piel (pt)
- Reporduçon (pt)
- Ourganismos specíficos
MedecinaEditar
- Malina (pt)
- Anemia (pt)
- Cáncaro (tumor) (pt)
- Cegueira (pt)
- Cólera (pt)
- Custipaçon (pt)
- Diabretes (pt)
- Çenterie (pt)
- Deficiéncia ouditiba (pt)
- Lhepra (pt)
- Anfluenza (pt)
- Malária (pt)
- Malina mental (pt)
- Malina de Alzheimer (pt)
- Malina de Parkinson (pt)
- Subnutriçon (pt)
- Penicilina (pt)
- Poliomielite (pt)
- Oubesidade (pt)
- Rábia (pt)
- Malina sexualmente transmissible (pt)
- Tuberculose (pt)
- Baríola (pt)
- Bacinaçon (pt)
- Eiletrocardiograma (pt)
Eiquelogie (pt)Editar
- Calecimiento global (pt)
- Chuba (pt)
FísicaEditar
- Einergie
- Acelaraçon (pt)
- Fuorça (pt)
- Grabidade (pt)
- Luç (pt)
- Massa (pt)
- Peso (pt)
- Sonido
- Tiempo (pt)
- Bulina (pt)
- Plano anclinado (pt)
- Alabanca (pt)
- Ruldana (pt)
- Ruodra ó Ruoda (pt)
- Macánica quántica (pt)
- Teorie de la relatibidade (pt)
- Termodinámica (pt)
Ótica (pt)Editar
- Máquina fotográfica (pt)
- Retrato (pt)
- Fóton (pt)
- Laser (pt)
- Lhente (pt)
- Microscópio (pt)
- Oclos (pt)
- Prisma (pt)
- Telescópio (pt)
QuímicaEditar
- Átomo
- Cumpuosto químico (pt)
- Molécula (pt)
- Eilemiento químico (pt)
- Tabela periódica (pt)
- Reaçon química (pt)
- Ácido (pt)
- Alcaloide (pt)
- pH (pt)
- Sal (pt)
- Química Ourgánica (pt)
- Metal (pt)
- Metalurgie
GeologieEditar
MatemáticaEditar
Tecnologie i ambençonEditar
- Angenharie
- Ferramienta (pt)
- Máquina de screbir (pt)
- Prensa moble (pt)
- Tipografie (pt)
- Anteligéncia arteficial (pt)
- Biotecnologie (pt)
- Angenharie genética (pt)
- Nanotecnologie (pt)
EinergieEditar
- Einergie geotérmica
- Einergie heidráulica (pt)
- Einergie nuclear (pt)
- Einergie solar (pt)
- Einergie eólica (pt)
EiletrónicaEditar
- Baterie (pt)
- Cundensador (pt)
- Diodo semicundutor (pt)
- Bumbilha ancandescente (pt)
- Circuito antegrado (pt)
- Resistor (pt)
- Semicondutor (pt)
- Transístor (pt)
Angenharie macánica (pt)Editar
TrasporteEditar
- Beiclo (pt)
- Aeronabe (pt)
- Altemoble (pt)
- Becicleta (pt)
- Eilebador (pt)
- Heilicótero (pt)
- Abion (pt)
- Mota (pt)
- Metro (trasporte) (pt)
- Stribo (pt)
- Camboio (pt)
- Nabio (pt)
Tecnologie de la anformaçonEditar
- Ábaco
- Calculadora
- Cumputador
- Critografie (pt)
- Correio eiletrónico (pt)
- Ethernet (pt)
- File Transfer Protocol (FTP) (pt)
- Anternete
- Linux (pt)
- Mainframe (pt)
- Microfone (pt)
- Modelo OSI (pt)
- Sistema ouperatibo (pt)
- Telmoble (pt)
- Telcomunicaçon (pt)
- Telfone (pt)
- Telbison
- Bídeo (pt)
- Bírus de cumputador (pt)
- World Wide Web (pt)
Nabegaçon i mediçon de l tiempoEditar
Armas i MaterialesEditar
- Arma
- Artilharie (pt)
- Arco
- Arma de fuogo (pt)
- Bomba atómica (pt)
- Spada (pt)
- Splosibo (pt)
- Faca (pt)
- Spingarda (pt)
- Lhança
- Machada (pt)
- Metralhadora (pt)
- Pistola (pt)
- Rebólber (pt)
- Submarino (pt)
- Carro de cumbate (pt)
- Fuogo
- Plástico (pt)
- Borraixa (pt)